Katarakt İçin Mercek (Lens) Çeşitleri

Katarakt ameliyatında ne tür mercekler, lensler kullanılır?

Katarakt yani hastanın gözünün içinde görüntü odaklamasını sağlayan doğal merceğinin ömrü 65-75 sene arasıdır. Bu yaşlara ulaştığımızda bu şeffaf mercek bozulur, önce buzlu cam gibi, sonra da süt gibi beyaz olur ve görme kaybedilir.

Bazen karıştırıldığı için tekrar vurgulamak istiyorum. Mercek ve lens aynı şeydir, birisi dilimize Arapça diğeri İngilizce'den girmiştir. Katarakt ameliyatında kullanılanlar göz içi mercekleri yada göz içi lensleridir.

Katarakt ameliyatında kullanılan mercekler nelerdir?

İlk olarak bilmek gereken bu mercekler yada diğer adı ile lensler, kontakt lensler gibi göz dışına takılıp çıkarılan değil, gözün alınan doğal merceğinin yuvasına yerleştirilen, ömür boyu göz içinde kalıp görev yapan lenslerdir. Bu nedenle aslında bu ameliyat sonrası hayat boyu görmemeniz bu lensler sayesinde olur.

İyi görebilmek için ameliyatın iyi yapılmasına ek olarak, çok iyi merceklerin kullanılması önemlidir. Bazen karıştırıldığı için tekrar vurgulamak istiyorum.

Bu merceklerin birçok türü vardır. Basında akıllı mercek, trifokal mercek, torik mercek vs gibi ibarelerle karşılaşabilirsiniz. Üretici firmalar hastaların gözlerinin özelliklerine ve gözlük ihtiyaçlarına göre birçok farklı lens üretmektedir.

Göz doktoru bu lenslerden hangisini kullanacağına öncelikle gözün özelliklerine göre tıbbi bir karar verir, her mercek her göze olmaz. Eğer göz birden çok merceğe uygunsa burada bizim yükümlülüğümüz hastaya her merceğin artısını, eksisini iyice anlatıp, günlük yaşamına ve beklentilerine uygun lens seçimin yapmasını sağlamaktır. Bu benim pratiğimde hasta ile muayene sonrası yaklaşık 15 dakikalık ciddi bir süre ayrılması ve ayrıntılı anlatım şeklindedir.

Gene unutulmaması gerek hiçbir mercek her mesafeyi, her şartta, hiç gözlüksüz gösteremez, bu fizik kanunlarına aykırıdır. Her merceğin güçlü ve zayıf yanları bulunur. Önemli olan hastanın gözüne ve beklentilerine uygun olanını seçmektir. Bu yazının devamında kısaca farklı lenslerin avantaj ve dezavantajlarını anlatmaya çalışacağım. Ancak unutulmaması gereken bu yazıdakiler genel bilgilerdir. Her hastanın gözü, yaşam şartları ve beklentisi farklıdır. Doktorunuzla bu konuyu iyi konuşmalı, takılacak lensleri iyi anlamalısını ki, ömür boyu güzel bir görmeye sahip olabilin.

Göz doktoru uzak orta yakın derken ne kasteder?

1. Uzak: 1 metreden sonsuza baktığımız, televizyon sinema seyretme, camdan dışarı bakma, araç kullanma mesafesidir.
2. Orta: 1 metreden yakın 40 santimden uzak, yani bilgisayar hatta cep telefonuna baktığımız, büyük yazıları okuyabildiğimiz mesafedir.
3. Yakın: 40 cmden yakın, ince yazı okuduğumuz, iğneden iplik geçirdiğimiz, dantel el işi yaptığımız mesafedir.

Göz içi mercek cinsleri nelerdir?

1. Tek odaklı lensler,
2. Tek odak+lensler,
3. Tek odaklı lensle monovizyon,
4. Trifokal akıllı lensler,
5. EDOF, sonsuz odaklı akıllı lensler,
6. Torik, astigmatlı lensler.

1. Tek odaklı mercekler

Uzağı gözlüksüz gösterirler. Yakın için +2,50 gözlük takmak gerekir. Uzak ve gece görmede sorun yaşanmaz. Alternatif olarak hasta isterse, uzak -2,0 miyop ayarlanarak uzak gözlükle, yakın gözlüksüz görülebilir. Miyop hastalar hayat boyu gözlük kullanmaya alışık olduklarından bazen bu uygulamayı tercih ederler.

2. Tek odak+mercekler

Bazı tek odaklı merceklerin merkez bölgelerinde yapılan iyileştirmeler ile bir miktar orta mesafe performansı artırılmış hallerdir. Ancak standart uygulamada telefon ya da yazıyı gözlüksüz okumayı sağlayacak güçte değildirler. Yakın gözlük numarası +2,5 yerine +1,50 civarıdır ancak gene de yakın gözlük kullanmak gerekir.

3. Tek odaklı mercekle monovizyon

Gözü trifokal, EDOF vs lenslere uygun olmayan, ancak yakın ve uzak gözlüksüz olmak isteyenlere uygulanan bir yöntemdir. Bir göz uzak gözlüksüz, bir göz yakın gözlüksüz ayarlanır iki göz açıkken yakın ve uzak gözlüksüz görülebilir.

4. Trifokal akıllı mercekler

Özel halkalı yapıları sayesinde uzak, orta, yakını gözlüksüz gösteren lenslerdir. Üç odaklı merceklerdir, eski modelleri bifokal, iki odaklıdır. Artık iki odaklı olanlar üretilmemektedir. Hasta her mesafeyi net görür, tam gönülsüzlük sağlar. Ancak gece ışıklarda dağılma yapmaları beklenir, %95 hasta bu duruma alışır. Ancak fizik kanunları gereği bu yapıdaki merceklerde gece ışık dağılması ve bir miktar kamaşma olması kaçınılmazdır. Hastalara bu konu iyi anlatılmalıdır. Gece çok araç kullananlara, pilotlara ve parlak ışıkla çalışan meslek gruplarına çok uygun değildir.

5. EDOF, sonsuz odaklı akıllı mercekler

BU merceklerin eskiden halkalı modelleri varken günümüzde halkasız modelleri çıkmıştır ve en yeni teknoloji lenslerdir. Uzak ve orta mesafe görme çok iyidir. Gece ışık kamaşması olmaz ancak çok yakında ilaç içi yazıları, etiketleri okumak için +0,50 çok düşük numaralı bir gözlük gerekebilir. Bir göz hafif miyop ayarlanarak bu sorunda ortadan kaldırılabilir. Bazı tek odak+ mercek modifikasyonları da bu gruba sokulsa da onlar bu kadar iyi orta mesafe görüşü sağlamazlar. Halkasız, yeni nesil bir EDOF lens, özellikle araç kullanan aktif bireyler için en iyi seçenektir.

6. Torik lensler

Yukarıda anlatılan tüm lenslerin, astigmatı olan bireylere takılan astigmat düzelten modelleridir. Eğer hastanın astigmatı belli seviyenin üstünde ise, hangi mercek seçilirse seçilsin torik modeli tercih edilmelidir.

Katarakt ameliyatı ve kullandığımız mercekler modern tıbbın en büyük başarılarından birisisidir ve eğer gözde başka hastalık yoksa bu ameliyat ile görme 18 yaş düzeyine tekrar ulaşır ve hatta ek olarak varsa gözlüklerden kurtulmuş oluruz.